เทคโนโลยีฝังชิปในสมองอาจเปลี่ยนอนาคตมนุษย์ บล็อกเชนช่วยปกป้องเสรีภาพทางจิตใจ

เทคโนโลยีฝังชิปในสมองของบริษัท นิวรัลลิงก์ (Neuralink) ที่ก่อตั้งโดย อีลอน มัสก์(Elon Musk) กลับมาเป็นที่จับตามองของวงการอีกครั้ง ด้วยความสามารถที่เหนือจินตนาการของ *ชิปขนาดเท่าเหรียญ* ซึ่งมีเส้นใยอิเล็กโทรดบางกว่าเส้นผม ถูกฝังเข้าไปยังเยื่อสมองเพื่ออ่านสัญญาณประสาทและส่งข้อมูลแบบไร้สาย ทำให้ผู้ใช้งานสามารถควบคุมอุปกรณ์ต่าง ๆ ได้โดยไม่ต้องขยับมือหรือเปล่งเสียง มัสก์เคยให้คำมั่นถึงเทคโนโลยีนี้ว่า “จะมอบพลังเหนือมนุษย์ให้กับมนุษย์”

แม้ว่าเทคโนโลยี *เชื่อมต่อสมองและคอมพิวเตอร์ (BCI)* นี้จะเป็นความหวังใหม่ของผู้ป่วยที่เป็นอัมพาตขั้นรุนแรง แต่อีกด้านหนึ่งก็มีเสียงกังวลโดยเฉพาะเมื่อ *มหาเศรษฐีเพียงคนเดียว* อาจเข้าถึงสมองของบุคคลอื่นได้โดยตรง ซึ่งถือว่าเป็นการท้าทายต่อ *ความเป็นอิสระของมนุษย์* อย่างรุนแรง สมองไม่เพียงแต่เป็นอวัยวะทางชีววิทยา แต่ยังเป็นพื้นที่ส่วนตัวที่แสดงถึงเสรีภาพขั้นพื้นฐานของแต่ละบุคคล การเปิดให้บริษัทเอกชนเข้าถึงจึงเปรียบเหมือนการยอมสละ *สิทธิในการตัดสินใจด้วยตนเอง*

ทางเลือกที่ได้รับการกล่าวถึงเพื่อรับมือกับความเสี่ยงนี้คือแนวคิด *วิทยาศาสตร์แบบกระจายศูนย์ (DeSci)* โดยเสนอให้ข้อมูลสมองของมนุษย์นั้นเป็น *ทรัพย์สินสาธารณะ* มากกว่าเป็นทรัพย์สินขององค์กรใดองค์กรหนึ่ง และควรถูกออกแบบให้เจ้าของข้อมูลคือบุคคลนั้น ๆ มีอำนาจควบคุมอย่างเต็มที่โดยไม่ต้องพึ่งพาเซิร์ฟเวอร์ของบริษัท

เมื่อไม่นานนี้ นักวิจัยจากประเทศจีนได้ทำการทดลองใช้เทคโนโลยี BCI เพื่อ *ควบคุมสิ่งที่ผู้ใช้มองเห็น* ในระดับสมอง โดยมีจุดประสงค์เพื่อช่วยเหลือผู้ที่มีความบกพร่องทางการมองเห็น ซึ่งเป็นพัฒนาการเชิงบวก แต่ก็ทำให้เกิดคำถามที่สำคัญว่า “แล้วใครควรเป็นผู้กำหนดและควบคุมการเข้าถึงความสามารถนี้?” หากสิทธิในการเข้าถึงการทำงานของสมองถูกรวมศูนย์อยู่กับองค์กรเพียงไม่กี่แห่ง ก็ย่อมมีความเสี่ยงที่ *พฤติกรรมและความรู้สึก* ของมนุษย์อาจถูกควบคุมจากภายนอก

กุญแจสำคัญในการแก้ไขโจทย์นี้คือการ *นำข้อมูลสมองขึ้นบนบล็อกเชน (onchain)* โดยใช้ *โครงสร้างพื้นฐานแบบกระจายศูนย์* ที่สามารถเข้ารหัสสัญญาณประสาทไว้ได้อย่างปลอดภัย ข้อมูลยังคงเป็นกรรมสิทธิ์ของบุคคลเจ้าของข้อมูล และการเข้าถึงใด ๆ จะถูกปิดกั้นโดยไม่มีการอนุญาตอย่างชัดเจน ด้วยรูปแบบนี้ ผู้ใช้งานจะสามารถควบคุมซอฟต์แวร์ผ่านความคิดได้ โดยที่ยังรักษา “*เสรีภาพทางจิตใจ*” ไว้อย่างสมบูรณ์

เราต้องตระหนักว่าสมองไม่ใช่แค่เครื่องจักรของร่างกาย แต่คือ *พื้นที่ส่วนตัวที่สุดของข้อมูลมนุษย์* หาก DNA อธิบายรูปลักษณ์ภายนอก สมองคือแผนที่ของ *ความตั้งใจ อารมณ์ และศักยภาพในการกระทำ* ข้อมูลที่ละเอียดอ่อนระดับนี้ไม่ควรถูกตีตราเป็นทรัพย์สินของระบบรวมศูนย์ เพราะนั่นอาจหมายถึงการที่ตัวตนของมนุษย์ทั้งระบบ ตกอยู่ภายใต้การดำเนินงานของบริษัท

ยิ่งไปกว่านั้น หากการจัดเก็บข้อมูลและการยินยอมให้เข้าถึงขึ้นอยู่กับเพียงแค่ *เงื่อนไขการใช้งาน* ของธุรกิจ อาจไม่ใช่แค่ข้อมูลส่วนตัวที่รั่วไหล แต่รวมถึงความเป็นไปได้ของ *การเจาะระบบประสาท* เข้าถึงการรับรู้และการเคลื่อนไหว

ในทางตรงกันข้าม ระบบกระจายศูนย์เปิดโอกาสให้ผู้ใช้ *ถือครองกุญแจเข้ารหัสด้วยตนเอง* และ *สามารถควบคุมและยกเลิกสิทธิในการเข้าถึงได้ทุกเมื่อ* ไม่อยู่ภายใต้การผูกขาดของผู้ให้บริการรายเดียว จึงเปิดทางให้โครงการหลากหลายเติบโตในรูปแบบของ *ระบบนิเวศน์เปิด*

คำถามสำคัญในทศวรรษหน้าคือ เทคโนโลยี BCI จะกลายเป็น *โครงสร้างพื้นฐานสาธารณะ* หรือจะถูกรวบไว้ในมือของบริษัทขนาดยักษ์? ทุกสิ่งขึ้นอยู่กับทางเลือกวันนี้ การสร้าง *โปรโตคอลแบบเปิด* เพื่อรองรับอุปกรณ์หลากประเภท, การใช้ *โทเคนเป็นแรงจูงใจ* สำหรับนักวิจัย และการพัฒนา *คอมมอนส์ของข้อมูลที่ไม่สามารถระบุตัวตนได้ด้วยหลัก zero-knowledge* ล้วนเป็นองค์ประกอบสำคัญในการขับเคลื่อนทิศทางนี้

การนำ *ข้อมูลสมองขึ้นบล็อกเชนแบบกระจายศูนย์* ไม่ใช่แค่นวัตกรรมทางเทคโนโลยี แต่คือ *วิวัฒนาการที่จำเป็นเพื่อปกป้องเสรีภาพทางจิตวิญญาณของมนุษยชาติ* ความคิดเป็นของมนุษย์ ไม่ใช่ทรัพย์สมบัติของบริษัทหรือรัฐบาลใด ๆ ไม่มีใครควรจ้องมองเข้าไปในสมองของผู้อื่นโดยไม่ได้รับอนุญาต และจะต้องไม่มีวันทำเช่นนั้น *การรักษาเขตแดนส่วนตัวทางจิตใจ* จึงเป็นเหตุผลสูงสุดที่ทำให้ ‘การกระจายอำนาจ’ กลายเป็นสิ่งที่เลี่ยงไม่ได้ในอนาคตของสมองดิจิทัล.