อุตสาหกรรมคริปโตบุกแอฟริกา แต่ชาวท้องถิ่นยังไร้เสียงในโต๊ะตัดสินใจ

แม้แวดวงคริปโตจะเร่งบุกตลาดแอฟริกาด้วยโปรเจกต์นับไม่ถ้วน อ้างว่ามุ่งส่งเสริม ‘การรวมทางการเงิน’ แต่ในความเป็นจริง ชาวแอฟริกันส่วนใหญ่กลับแทบไม่ได้รับประโยชน์โดยตรง เนื่องจากสิทธิในการตัดสินใจยังคงอยู่ในมือของนักพัฒนาจากภายนอก ที่มักละเลยการพิจารณาปัจจัยพื้นฐานในท้องถิ่น แอฟริกาไม่ได้ต้องการแอปกระเป๋าเงินดิจิทัลอีกหนึ่งตัว แต่ต้องการ ‘โอกาสในการมีที่นั่งร่วมโต๊ะ’ หรือการเป็นผู้มีส่วนร่วมอย่างแท้จริง

บริษัทด้านบล็อกเชนจำนวนมากยังคงมองทวีปนี้เป็น ‘ตลาดใหม่ที่ยังไม่ถูกสำรวจ’ โดยส่งมอบผลิตภัณฑ์อย่างแอปกระเป๋าเงินหรือแพลตฟอร์มโอนเงินที่ออกแบบมาตามมาตรฐานตะวันตก โดยไม่คำนึงถึงโครงสร้างพื้นฐานของประเทศเป้าหมาย เช่น การจัดหาพลังงานที่ไม่มั่นคงและค่าอินเทอร์เน็ตที่สูงเกินควร ส่งผลให้โซลูชันเหล่านี้ไร้ประสิทธิภาพในเชิงปฏิบัติ ‘ความถ่อมตนและความอดทน’ รวมถึงความร่วมมือกับนักพัฒนาในพื้นที่ คือจุดเริ่มต้นของการเปลี่ยนแปลงที่ยั่งยืน

ในขณะที่นักพัฒนาภายนอกมุ่งเน้นในเรื่องการตั้งเหมือง ขายโทเคน หรือเปิดตัวบนตลาดแลกเปลี่ยน แต่นักพัฒนาในแอฟริกากลับเลือกพัฒนาระบบที่ทำงานได้ในสภาพแวดล้อมจริง ไม่ว่าจะเป็นแอปพลิเคชันที่ใช้ได้แม้สัญญาณอินเทอร์เน็ตต่ำหรือสามารถดำเนินการแบบออฟไลน์ ในประเทศอย่างแทนซาเนีย, ซิมบับเว และชาด สกุลเงินดิจิทัลควรทำหน้าที่เป็นเครื่องมือโอนเงินที่ง่าย เชื่อถือได้ มากกว่าจะเป็นสินทรัพย์เพื่อเก็งกำไรอย่างบิตคอยน์(BTC) ซึ่งไม่ตอบโจทย์ความเป็นจริง

ตัวอย่างที่น่าสนใจคือ โครงการในปาปัวนิวกินีที่ออกแบบให้ชุมชนท้องถิ่นได้รับ ‘ค่าธรรมเนียมบางส่วน’ กลับคืนมาแบบอัตโนมัติจากการใช้งานระบบโลจิสติกส์และโครงสร้างพื้นฐานที่ดำเนินการเอง นี่ไม่ใช่การบริจาคหรือความช่วยเหลือ แต่คือการวางรากฐานของ ‘ความเป็นธรรมเชิงโครงสร้าง’ ผ่านระบบแบบกระจายอำนาจ

ด้านสิ่งแวดล้อมก็เป็นอีกประเด็นสำคัญ หลายระบบบล็อกเชนเริ่มทดลองอัลกอริธึมที่ตอบแทนเฉพาะผู้ใช้ที่ใช้พลังงานหมุนเวียน ถือเป็นความพยายามในการลดการใช้พลังงานเกินความจำเป็นและสร้างระบบที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อมมากยิ่งขึ้น

สุดท้ายนี้ สิ่งที่แอฟริกาต้องการไม่ใช่กระเป๋าเงินอีกรุ่น หรือแอปสะสมเงินดิจิทัลแบบออนเชน แต่คือ ‘เงินลงทุนที่พร้อมรอผลตอบแทน’ เครื่องมือที่ปรับให้สอดคล้องกับบริบททางวัฒนธรรม และสำคัญที่สุดคือ ‘ความร่วมมือบนฐานะที่เท่าเทียมตั้งแต่ต้นทาง’ หากที่ผ่านมาคือการนำเทคโนโลยีเข้ามาโดยปราศจากการฟัง ในอนาคตควรเปลี่ยนเป็นการออกแบบร่วมกับผู้มีส่วนได้เสียในพื้นที่อย่างแท้จริง

บล็อกเชนจะไม่สามารถหยั่งรากในแอฟริกาได้หากยังเป็นเพียงโครงสร้างดูดทรัพยากรแบบเดียวกับอุตสาหกรรมสกัดเหมือง มันต้องคืนกลับให้ในทั้งมิติ ‘เศรษฐกิจ สิ่งแวดล้อม และโครงสร้างทางสังคม’

แอฟริกาไม่ใช่ผู้รับความช่วยเหลือเชิงโครงสร้าง แต่คือ ‘พันธมิตร’ ที่เท่าเทียม และสมควรได้มี ‘ที่นั่งแห่งการมีส่วนร่วม’ ในอุตสาหกรรมบล็อกเชนระดับโลก ความจำเป็นเร่งด่วนในตอนนี้ไม่ใช่การถ่ายทอดเทคโนโลยี แต่คือ ‘การมีส่วนร่วมอย่างแท้จริง การสื่อสารที่เข้าใจ และการเคารพในที่ทางของกันและกัน’