อนาคต DeFi อยู่ที่ไหน? เมื่อกฎระเบียบเข้มงวดขึ้นจนเสี่ยงกลายเป็นระบบรวมศูนย์

การเงินแบบกระจายศูนย์(DeFi) กำลังเผชิญกับข้อกังวลเกี่ยวกับแนวโน้มที่ขัดกับเป้าหมายดั้งเดิม นั่นคือ การพึ่งพาการควบคุมจากส่วนกลางที่มากขึ้น โดยเฉพาะอย่างยิ่งเมื่อข้อกำหนดด้าน ‘การปฏิบัติตามกฎระเบียบ’ หรือ ‘Compliance’ เข้มงวดขึ้น ส่งผลให้ผู้ใช้มีอำนาจควบคุมเงินทุนของตนเองน้อยลง รวมถึงเกิดกรณีที่การทำธุรกรรมบางอย่างถูกบล็อกโดยไม่มีคำอธิบายที่ชัดเจน

เมื่อตอนที่ DeFi ถือกำเนิดขึ้น มันถูกมองว่าเป็น ‘นวัตกรรม’ ที่ให้บุคคลสามารถจัดการสินทรัพย์ได้โดยไม่ต้องพึ่งพาสถาบันการเงินแบบดั้งเดิม เป้าหมายหลักของมันคือ การใช้ ‘สมาร์ตคอนแทรกต์’ เพื่อสร้างสภาพคล่องทั่วโลก และสร้างระบบนิเวศทางการเงินที่โปร่งใส อย่างไรก็ตาม เมื่อเวลาผ่านไป โครงการ DeFi หลายแห่งเริ่มต้องปฏิบัติตามกฎระเบียบที่เกี่ยวข้องกับ ‘การป้องกันการฟอกเงิน’(AML) และ ‘การยืนยันตัวตนลูกค้า’(KYC) สิ่งนี้ทำให้มีการจำกัดการเข้าถึงสินทรัพย์ของผู้ใช้โดยไม่มีการแจ้งเตือนล่วงหน้า และในบางกรณี กระเป๋าเงินดิจิทัลของผู้ใช้ถูกคว่ำบาตรโดยอ้างอิงจากเกณฑ์ที่ไม่ชัดเจน

แม้ว่าขั้นตอน AML/KYC ในอุตสาหกรรมการเงินแบบดั้งเดิมจะมีขึ้นเพื่อป้องกันการไหลเวียนของเงินผิดกฎหมาย แต่ในโลกของสินทรัพย์ดิจิทัล กลับกลายเป็นว่า ‘บริษัทวิเคราะห์บล็อกเชนภาคเอกชน’ ทำหน้าที่ตรวจสอบและประเมินความเสี่ยงของธุรกรรมและกระเป๋าเงิน สิ่งที่ทำให้เกิดข้อถกเถียงคือ ‘โมเดลการวิเคราะห์ความเสี่ยง’ เหล่านี้มักไม่ได้เปิดเผยข้อมูลต่อสาธารณะ นั่นหมายความว่า หากกระเป๋าเงินใดๆ ถูกจัดอยู่ในกลุ่มที่มีความเสี่ยงสูงโดยไม่ทราบสาเหตุ ผู้ใช้อาจพบว่าการทำธุรกรรมของตนถูกปฏิเสธโดยไม่มีการแจ้งเตือนล่วงหน้า อีกทั้งยังมีกรณีที่ธุรกรรมที่เคยถูกต้องในอดีตกลับถูกพิจารณาว่า ‘น่าสงสัย’ ส่งผลให้ผู้ที่เกี่ยวข้องอาจได้รับผลกระทบไปด้วย

ที่สำคัญกว่านั้น ปรากฏการณ์นี้ไม่ได้เกิดขึ้นเพราะ ‘ความไม่แน่นอนด้านกฎระเบียบ’ เพียงอย่างเดียว แต่ยังเกี่ยวข้องกับแนวโน้มที่โครงการ DeFi หลายแห่งต้องการดึงดูดเงินทุนจาก ‘บริษัทร่วมทุน’(VC) ซึ่งเป็นเหตุผลหลักที่พวกเขาต้องปรับตัวให้สอดคล้องกับข้อกำหนดด้านกฎระเบียบ อย่างไรก็ตาม สิ่งนี้ขัดแย้งกับหลักการพื้นฐานของ DeFi ที่มุ่งเน้น ‘การกระจายศูนย์’ นอกจากนี้ ยังมีหลายโครงการที่ใช้คำว่า ‘กระจายศูนย์’ ในชื่อ แต่อันที่จริง กลับใช้การดูแลระบบในแบบ ‘รวมศูนย์’ ซึ่งรวมถึงการบังคับใช้กฎระเบียบด้าน AML และ KYC จนเกิดเสียงวิพากษ์วิจารณ์ว่า ‘เส้นแบ่งระหว่าง DeFi และการเงินแบบรวมศูนย์(CeFi) กำลังเลือนลางลง’

แม้ว่า DeFi จะต้องหาวิธีอยู่ร่วมกับกฎระเบียบ แต่หากมันดำเนินไปในแนวทางเดียวกับระบบการเงินแบบดั้งเดิม DeFi อาจกลายเป็นเพียง ‘ระบบรวมศูนย์ในรูปแบบใหม่’ เท่านั้น นั่นทำให้นักพัฒนาและชุมชนเรียกร้องให้มีแนวทางที่แตกต่างออกไป เช่น การใช้ ‘ออนเชน โกเวอร์แนนซ์’ เพื่อให้แน่ใจว่ากฎระเบียบถูกบังคับใช้อย่างโปร่งใส รวมถึงการสร้างระบบที่รับประกัน ‘ความเป็นอิสระ’ ของผู้ใช้เพื่อรักษาอัตลักษณ์ของ DeFi อย่างแท้จริง