เว็บ3ควรมุ่ง 'คุณค่าระยะยาว' ไม่ใช่แค่กำไรระยะสั้น

วงการคริปโตเริ่มต้นจากอุดมคติในการกระจายอำนาจทางการเงินและสร้างระบบที่โปร่งใส ยุติธรรม และให้ความสำคัญกับผู้ใช้มากกว่าการแสวงหาผลประโยชน์ แต่เมื่อเวลาผ่านไป เส้นทางนี้กลับถูกบดบังด้วยกระแสเก็งกำไร และผลประโยชน์ระยะสั้น ส่งผลให้แนวทางเชิงจริยธรรมถูกละเลย ถึงเวลาแล้วที่วงการนี้จะต้องกลับมาทบทวนรากฐานของนวัตกรรมอีกครั้ง โดยมุ่งสร้างระบบที่ให้ ‘คุณค่าในระยะยาว’ ผ่านแนวคิดด้านจริยธรรม ความครอบคลุม และความยั่งยืน

วิโทริก บูเตอริน ผู้ร่วมก่อตั้งอีเธอเรียม(ETH) เคยกล่าวถึง ‘เลเยอร์ 2’ ว่าเป็นส่วนขยายทางวัฒนธรรมของอีเธอเรียม ไม่ใช่แค่ก้าวกระโดดทางเทคโนโลยีเท่านั้น แต่ยังเป็นสื่อกลางในการส่งต่อ ‘ค่านิยมของชุมชน’ ด้วยเช่นกัน โปรเจกต์ในเครือเลเยอร์ 2 ที่มีการเติบโตอย่างรวดเร็ว อาจมองได้ว่าเป็นเครื่องสะท้อนว่าแต่ละเครือข่ายให้ความสำคัญกับสิ่งใด อย่างไรก็ตาม หลายโปรเจกต์ยังคงเน้นการดึงดูดนักเก็งกำไรมากกว่าการสร้างสรรค์ระบบที่ให้คุณค่าจริงในชีวิตประจำวัน

‘ความมั่งคั่ง’ ไม่ควรเป็นเพียงเป้าหมาย แต่น่าจะเป็น ‘ผลลัพธ์’ จากการออกแบบระบบที่ฉลาดและยั่งยืน ชุมชนที่มีเป้าหมายร่วมกันในการแก้ไขปัญหาจริงคือหัวใจของระบบเศรษฐกิจใหม่ และท่ามกลางเศรษฐกิจเกิดใหม่ เช่น ตะวันออกกลาง เอเชียตะวันออกเฉียงใต้ และแอฟริกา เราเริ่มเห็นการนำคริปโตมาใช้เพื่อแก้ปัญหา อย่างค่าครองชีพสูง ค่าธรรมเนียมการโอนเงินระหว่างประเทศ หรือข้อจำกัดในการเข้าถึงการเงิน ความพยายามในการพัฒนา ‘สเตเบิลคอยน์’ และระบบชำระเงินที่ใช้งานง่าย สะท้อนว่าเทคโนโลยีนี้สามารถตอบโจทย์ความต้องการของคนกลุ่มใหญ่ได้จริงๆ

นวัตกรรมที่แท้จริงคือเมื่อเทคโนโลยีสามารถเปลี่ยนชีวิตมนุษย์ได้ในทางที่ดีขึ้น ไม่ใช่แค่สร้างผลิตภัณฑ์ที่ล้ำ แต่ไร้การใช้งานจริง เว็บ3จึงควรเน้น ‘การออกแบบเพื่อผู้ใช้’ มากกว่าการแข่งขันเพื่อส่วนแบ่งตลาด ความสามารถในการเข้าถึง ความน่าเชื่อถือ และจริยธรรมคือหัวใจของการเปลี่ยนแปลงที่ยั่งยืน หากทำได้ ระบบนี้จะไม่เพียงแค่เป็นอีกหนึ่งเทคโนโลยี แต่จะเป็นเครื่องมือในการพลิกโฉมเศรษฐกิจระดับโลกได้จริง

แนวทางนี้สามารถเรียนรู้ได้จาก ‘การเงินอิสลาม’ ที่เน้นความรับผิดชอบร่วมกัน การมีสินทรัพย์รองรับ และการหลีกเลี่ยงการลงทุนแบบเก็งกำไรตลอดหลายทศวรรษที่ผ่านมา ตัวอย่างเช่น ธนาคารอัล ราจิ ซึ่งสามารถผสานหลักการศาสนาเข้ากับเศรษฐกิจจริงได้อย่างลงตัว ถือเป็นแนวปฏิบัติที่มีความยั่งยืนและควรถูกนำมาเป็นแบบอย่างในการออกแบบเว็บ3

ท้ายที่สุดแล้ว เทคโนโลยีเว็บ3 ไม่ควรถูกจำกัดไว้แค่ในฐานะระบบโค้ดหรือสัญญาอัจฉริยะ แต่ควรยกระดับสู่การเป็น ‘รากฐานของเศรษฐกิจใหม่’ ที่ยึดหลักคุณธรรมและความยั่งยืน ความร่ำรวยที่เกิดขึ้นควรถูกแปรให้กลายเป็นพลังในการยกระดับคุณภาพชีวิตของ ‘ชุมชน’ มากกว่าที่จะตกอยู่กับ ‘ผู้ถือครองเพียงไม่กี่ราย’ เพราะนวัตกรรมที่แท้จริงนั้น ไม่ได้เกิดขึ้นเพียงเพราะเราทำได้ แต่เพราะ ‘เราควรทำ’ และนี่คือเหตุผลสำคัญที่โลกควรย้อนกลับมามองศักยภาพของคริปโตและเว็บ3 อย่างลึกซึ้งอีกครั้ง