ผู้เชี่ยวชาญเตือน: 70% ของสตาร์ทอัป AI เสี่ยงล่มภายในปี 2027 จากวิกฤต 'การล้างบาง API'

กระแสสตาร์ทอัปด้านปัญญาประดิษฐ์(AI) กำลังมาแรงในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา แต่ผู้เชี่ยวชาญบางรายกลับเตือนว่าหลายโครงการในตลาดนี้อาจเป็นเพียงแค่ ‘เปลือกนอก’ โดยขาด ‘นวัตกรรมเทคโนโลยีที่แท้จริง’ ตามรายงานล่าสุด มีสตาร์ทอัปจำนวนไม่น้อยที่เลือกใช้โมเดลธุรกิจแบบ ‘นายหน้าพร็อมต์’ ซึ่งทำหน้าที่ส่งคำถามผ่าน API ของโอเพ่นเอไอ และนำคำตอบกลับมารีแพ็คให้ผู้ใช้ แต่โมเดลเช่นนี้กลับแฝงด้วย ‘ความเปราะบางเชิงโครงสร้าง’ ที่อาจล่มสลายได้ทันทีหากมีการเปลี่ยนนโยบายจากผู้ให้บริการแพลตฟอร์ม

อามัด ชาดิด(Ahmad Shadid) ผู้ก่อตั้ง O.xyz และร่วมก่อตั้ง IO.ne แสดงความเห็นในบทความเชิงวิเคราะห์ว่า ในอีกไม่กี่ปีข้างหน้าโครงสร้างธุรกิจ AI ที่พึ่งพา API กันอย่างแพร่หลายนี้กำลังจะเข้าสู่ยุค ‘การล้างบางครั้งใหญ่ของ API’ หรือ The Great API Purge เขาคาดการณ์ว่า *ถึง 70% ของสตาร์ทอัป AI อาจหายไปภายในปี 2027* เนื่องจากค่าใช้จ่ายที่เพิ่มขึ้น การจำกัดการใช้งาน หรือการเปลี่ยนเงื่อนไขต่างๆ จากผู้ให้บริการแพลตฟอร์ม ซึ่งจะส่งผลโดยตรงต่อการอยู่รอดของสตาร์ทอัปที่ไม่มีโครงสร้างของตนเอง

สิ่งที่เกิดขึ้นในระบบนิเวศ AI ปัจจุบัน คือการพึ่งพา API แบบรวมศูนย์ ซึ่งเต็มไปด้วย *ความเสี่ยงทั้งด้านต้นทุน, ความไม่แน่นอนในการส่งมอบ และการถูกเพิกถอนสิทธิ์การใช้งาน* ตัวอย่างล่าสุดคือ ค่าธรรมเนียมการใช้งาน GPT-4o ที่เพิ่มขึ้นอย่างฉับพลัน ส่งผลให้ต้นทุนในบางโครงการสูงขึ้นถึงสองเท่า นอกจากนี้ การขาดตลาดของ GPU ยังทำให้ลูกค้ารายย่อยประสบกับการชะลอการประมวลผล และการเปลี่ยนแปลงนโยบายเพียงเล็กน้อยก็สามารถทำให้ฟีเจอร์สำคัญ เช่น การสร้างเนื้อหา ถูกปิดใช้งาน เท่ากับว่าศูนย์กลางการควบคุม AI กำลังกลายเป็นอุปสรรคของนวัตกรรม

จากมุมมองของชาดิด แนวทางการพัฒนา AI ควรย้อนกลับไปเรียนรู้จาก ‘บิตคอยน์(BTC)’ ซึ่งในปี 2009 ได้สร้างระบบการเงินแบบ *ไร้ตัวกลาง* (Decentralized) ที่เปลี่ยนโฉมอุตสาหกรรมการเงิน เขาเสนอว่าโครงสร้าง AI แบบกระจายศูนย์จะช่วยให้สามารถจัดการทรัพยากรประมวลผล, โมเดล AI และข้อมูลได้อย่างอิสระ ไม่ขึ้นต่อ API ใดๆ โดยมีการปรับส่งงานไปยัง GPU คลัสเตอร์ที่เร็วและถูกที่สุดตามสถานการณ์ โมเดลจะถูกจัดเก็บไว้ในพื้นที่จัดเก็บแบบกระจาย (Distributed) พร้อมระบบยืนยันความถูกต้องอย่างโปร่งใส แม้ผู้ให้บริการรายใดรายหนึ่งหยุดให้บริการ แอปพลิเคชันยังสามารถดำเนินต่อได้อย่างไม่สะดุด

เมื่อรวมโครงสร้าง AI แบบนี้เข้ากับแนวคิด *เว็บ3(Web3)* ระบบจะสามารถ *มอบแรงจูงใจให้แก่ผู้มีส่วนร่วม* ด้วยการให้รางวัลเป็นโทเคน เช่น ผู้ให้บริการ GPU, ผู้ดูแลโมเดล และผู้จัดการข้อมูล อีกทั้งผลลัพธ์ที่ได้ยังสามารถตรวจสอบได้บนเชน แม้จะเผชิญกับเหตุการณ์ปลดเซิร์ฟเวอร์ คลาวด์ดับ หรือข้อจำกัดด้านพื้นที่ให้บริการ ความถูกต้องและความพร้อมใช้งานของข้อมูล, โมเดล และเอเจนต์จะยังคงถูกยืนยันผ่านระบบการประมวลผลและจัดเก็บแบบต้านทานการเซนเซอร์

ในท้ายที่สุด การใช้ *สมาร์ตคอนแทรกต์* ยังเปิดโอกาสให้ผู้ใช้ร่วมกันกำหนดกฎเกณฑ์ความปลอดภัย หรือแม้แต่ถอดถอนโมเดลที่มีประสิทธิภาพต่ำได้อย่างอิสระ ขณะที่แอปพลิเคชันเดิมที่สร้างบน API ยังคงต้องอยู่ภายใต้ข้อตกลงของแพลตฟอร์มอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ ความสามารถในการพึ่งตนเองในระยะยาวจึงเกิดขึ้นได้เพียงในระบบที่มี *การโอนย้ายสินทรัพย์, ลอจิก และการอัปเกรด ทั้งหมดอยู่บนเชน*

นักลงทุนเองก็เริ่มตระหนักถึงทิศทางนี้เช่นกัน โดยสตาร์ทอัปที่เน้นแค่ ‘อินเทอร์เฟซผู้ใช้’ โดยไม่มีโครงสร้างพื้นฐานที่แข็งแกร่ง อาจเผชิญกับการประเมินมูลค่าที่ต่ำลง ในทางกลับกัน โครงการที่มีโครงสร้างการคำนวณแบบกระจายศูนย์ ข้อมูลที่ได้รับอนุญาต และระบบโทเคน หรือการแบ่งสัดส่วนการถือหุ้นที่ชัดเจน จะได้รับ ‘การประเมินมูลค่าแบบพรีเมียม’ ยิ่งกว่านั้น บริษัทรายใหญ่หลายแห่งเริ่มให้ความสำคัญกับการจัดการลิขสิทธิ์เนื้อหา เช่น ความร่วมมือระหว่างโอเพ่นเอไอกับ Shutterstock ที่มุ่งสร้างความมั่นใจในสิทธิ์การใช้ผลงาน AI

ชาดิดสรุปว่า ‘โครงสร้าง AI แบบกระจายศูนย์จะเป็นปัจจัยหลักในการขับเคลื่อนความสำเร็จในอนาคต’ เขาเน้นว่า AI ที่ยั่งยืนต้องไม่พึ่งพาเจ้าของแพลตฟอร์มรายเดียว และจะต้องมีการเชื่อมโยงกับทรัพยากรที่หลากหลาย โดยมี ‘ความเป็นเจ้าของ’ เป็นของชุมชน “AI อินฟราสตรักเจอร์ไม่สามารถเช่าได้ มันต้องถูกสร้างด้วยตัวเอง และนักพัฒนาคือผู้ที่ต้องถือกุญแจ” คือข้อความสุดท้ายที่เขาฝากไว้